یبوست بعد از جراحی باریاتریک : علل، پیشگیری و درمان
یبوست بعد از جراحی باریاتریک یکی از مشکلات رایج بعد از جراحی باریاتریک (جراحی کاهش وزن) است که می تواند بر کیفیت زندگی بیماران تاثیر منفی بگذارد.
جراحی باریاتریک یا جراحی چاقی به منظور کاهش وزن و بهبود مشکلات متابولیک مانند دیابت و فشار خون بالا انجام می‌شود، اما ممکن است به دلیل تغییرات در آناتومی و فیزیولوژی دستگاه گوارش، مشکلاتی از جمله یبوست را به دنبال داشته باشد. در این مقاله به بررسی علل، عوامل تشدید کننده، پیشگیری و درمان یبوست بعد از جراحی باریاتریک می پردازیم.
علل یبوست بعد از جراحی باریاتریک
- کاهش مصرف فیبر: یکی از تغییرات غذایی مهم پس از جراحی باریاتریک، کاهش حجم وعده های غذایی و در نتیجه کاهش مصرف فیبر است. فیبرها برای حرکت مواد در دستگاه گوارش ضروری هستند و کمبود آن ها می تواند به یبوست منجر شود.
- کاهش مصرف مایعات: پس از جراحی، بیماران معمولاً توانایی مصرف مقادیر زیاد مایعات را ندارند. کاهش مصرف مایعات باعث خشکی مدفوع و سخت تر شدن دفع آن می‌شود.
- کاهش فعالیت فیزیکی: بیماران بعد از جراحی به علت درد یا ضعف ممکن است فعالیت های فیزیکی کمتری داشته باشند. کاهش تحرک فیزیکی موجب کاهش حرکت روده ها و در نتیجه یبوست می‌شود.
- استفاده از داروها: داروهای مسکن نظیر مخدر ها که برای تسکین درد پس از جراحی تجویز می شوند، می توانند عملکرد روده را کند کنند و یبوست را تشدید کنند.
- تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی پس از جراحی باریاتریک نیز می تواند تأثیری بر عملکرد دستگاه گوارش داشته باشد. تغییر در سطوح هورمون هایی مانند گرلین و پپتید ها ممکن است باعث کند شدن حرکت روده ها شود.
عوامل تشدید کننده یبوست بعد از جراحی چاقی
- عدم پیروی از رژیم غذایی مناسب: پیروی نکردن از رژیم غذایی مناسب و استفاده از مواد غذایی کم فیبر و پرچرب می تواند مشکل یبوست را تشدید کند.
- اضافه وزن بالا: افرادی که اضافه وزن شدید تری دارند، احتمال بیشتری برای ابتلا به یبوست بعد از جراحی دارند، زیرا چربی اضافه ممکن است بر عملکرد روده ها تاثیر منفی بگذارد.
- استرس و اضطراب: استرس روانی پس از جراحی و نگرانی از نتیجه عمل می تواند باعث کاهش عملکرد طبیعی دستگاه گوارش و ایجاد یبوست شود.
- مصرف مکمل های آهن و کلسیم: مکمل های آهن و کلسیم که معمولاً برای پیشگیری از کمبود مواد معدنی تجویز می شوند، می توانند موجب سفتی مدفوع و بروز یبوست شوند.
علائم یبوست
علائم یبوست ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد، اما برخی از شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- کاهش دفعات اجابت مزاج
- سختی در دفع مدفوع
- احساس تخلیه ناقص روده
- نفخ و دل درد
پیشگیری از یبوست بعد از جراحی لاغری
- افزایش مصرف فیبر: پس از جراحی، بیماران باید سعی کنند فیبر کافی را از منابع غذایی مانند میوه ها، سبزیجات و غلات سبوس دار دریافت کنند. مصرف روزانه 25 تا 30 گرم فیبر می تواند به پیشگیری از یبوست کمک کند.
- مصرف مایعات کافی: نوشیدن آب و مایعات بدون کافئین به میزان 1.5 تا 2 لیتر در روز، یکی از راه های مهم برای نرم نگه داشتن مدفوع و جلوگیری از یبوست است. بهتر است بیماران به تدریج و در فواصل منظم مایعات مصرف کنند.
- فعالیت فیزیکی منظم: حتی پس از جراحی، انجام فعالیت های سبک مانند پیاده روی می تواند به بهبود حرکت روده ها کمک کند. افزایش فعالیت فیزیکی باعث تحریک حرکت طبیعی روده ها و جلوگیری از یبوست می‌شود.
- استفاده از مکمل های ملین: در موارد شدید، پزشکان ممکن است مکمل های ملین مانند پسیلیوم یا داروهای مخصوص یبوست را تجویز کنند. این مکمل ها باید تحت نظارت پزشک و برای مدت زمان محدود استفاده شوند.
- مشاوره تغذیه: مراجعه به یک متخصص تغذیه می تواند به تنظیم رژیم غذایی و مصرف مناسب مواد مغذی کمک کند. این مشاوره به خصوص برای اطمینان از مصرف مناسب فیبر و مایعات اهمیت دارد.
درمان یبوست بعد از جراحی باریاتریک
1. مصرف ملین های خوراکی:
در صورت بروز یبوست شدید، پزشک ممکن است ملین های خوراکی مانند لاکتولوز یا پلی اتیلن گلیکول را تجویز کند. این داروها با نرم کردن مدفوع به دفع راحت تر آن کمک می کنند.
2. استفاده از شیاف ها یا انما ها:
در موارد شدیدتر، استفاده از شیاف های گلیسرین یا انما ها ممکن است برای تخلیه روده ها توصیه شود. این روش ها باید تحت نظر پزشک و تنها در مواقع ضروری استفاده شوند.
3. اصلاح داروها:
اگر یبوست ناشی از داروهای مسکن یا مکمل های معدنی باشد، پزشک ممکن است داروها را تغییر دهد یا دوز آن ها را کاهش دهد.
4. درمان استرس و اضطراب:
در مواردی که استرس یا اضطراب عامل تشدید یبوست باشد، مشاوره روان شناختی و استفاده از تکنیک های آرامش بخشی می تواند مفید باشد.
نتیجه گیری
یبوست یکی از مشکلات شایع پس از جراحی باریاتریک است که می تواند به دلیل عوامل مختلفی مانند کاهش مصرف فیبر، مایعات و فعالیت فیزیکی، تغییرات دارویی و هورمونی رخ دهد. پیشگیری و درمان یبوست با رعایت رژیم غذایی مناسب، مصرف کافی مایعات، فعالیت فیزیکی منظم و در صورت لزوم استفاده از داروهای ملین می تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.
